Giao dịch dân sự vô hiệu do lừa dối, bị đe dọa, cưỡng ép

Khái niệm hợp đồng vô hiệu do lừa dối hoặc bị đe dọa, cưỡng ép.

Giao dịch là hành vi có ý thức của chủ thể nhằm đạt được mục đích nhất định, cho nên giao dịch dân sự là hành vi mang tính ý chí của chủ thể tham gia giao dịch, với những mục đích và động cơ nhất định.

Theo quy định của bộ Luật dân sự 2015 quy định về hợp đồng vô hiệu do lừa dối hoặc bị cưỡng ép, lừa đảo như sau:

Khi một bên tham gia giao dịch dân sự do bị lừa dối hoặc bị đe dọa, cưỡng ép thì có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự đó là vô hiệu.

Lừa dối trong giao dịch dân sự là hành vi cố ý của một bên hoặc của người thứ ba nhằm làm cho bên kia hiểu sai lệch về chủ thể, tính chất của đối tượng hoặc nội dung của giao dịch dân sự nên đã xác lập giao dịch đó. VD: Thực hiện giao dịch mua bán quyền sử dụng đất bằng giấy tờ giả mạo, dẫn đến thiệt hại về tài sản của một trong các bên thực hiện giao dịch.

Đe dọa, cưỡng ép trong giao dịch dân sự là hành vi cố ý của một bên hoặc người thứ ba làm cho bên kia buộc phải thực hiện giao dịch dân sự nhằm tránh thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, uy tín, nhân phẩm, tài sản của mình hoặc của người thân thích của mình. VD: Sử dụng sức mạnh vật chất hoặc tinh thần gây tổn hại cho người khác nhằm mục đích ép người đó phải thực hiện giao dịch, trái với ý chí của người đó.

2. Điều kiện để xác định hợp đồng giao dịch vô hiệu do lừa dối hoặc bị đe dọa, cưỡng ép.

2.1. Có dấu hiệu lừa dối, đe dọa, cưỡng ép

Một trong các bên khi thực hiện giao kết hợp đồng đã không trung thực trong việc đưa ra thông tin, giấy tờ hợp pháp dối lừa bên còn lại nhằm mục đích thực hiện việc giao kết hợp đồng. Thông thường dấu hiệu thường xuất hiện như:

Sử dụng giấy tờ giả, không đúng thông tin để thực hiện giao dịch
Thông đồng với bên thứ ba để làm lệch hướng thông tin; Lợi dụng sự tín nhiệm của bên thứ ba nhằm lôi kéo, dụ dỗ người khác thực hiện giao dịch.
Sử dụng giấy tờ đã hết hiệu lực, tài sản không tồn tại để lừa dối thực hiện giao dịch
Hành vi đe dọa, cưỡng ép sử dụng sức mạnh vật chất hoặc tinh thần một cách bất hợp pháp, làm trái với ý chí của bản thân, bắt buộc phải xác lập để bảo toàn tính mạng, vật chất, tinh thần, sức khỏe, danh dự, uy tín, nhân phẩm của mình hoặc của người thân thích. Ví dụ:

+ Cưỡng ép bằng nhiều hình thức

+ Sử dụng các hình thức đe dọa để ép phải thực hiện giao dịch;

+ Đe dọa trực tiếp hoặc gián tiếp đến người thân thích của họ để ép họ phải thực hiện.

+ Các hành vi khác được quy định tại điều 127 Bộ luật dân sự 2015

2.2. Vi phạm về nguyên tắc giao kết

Cá nhân, pháp nhân phải xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình một cách thiện chí, trung thực. Vì vậy, việc đảm bảo tính trung thực, khách quan trong việc giao kết hợp đồng là việc các bên cung cấp thông tin đầy đủ cho nhau không có sự lừa dối, cưỡng ép.

Cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng. Vì vậy, hành vi đe dọa, cưỡng ép người khác để giao kết hợp đồng là hành động trái pháp luật, vi phạm về nguyên tắc tự do, bình đẳng trong pháp luật dân sự.

2.3. Vi phạm nội dung hợp đồng

Khi đã có dấu hiệu lừa dối trong quá trình giao kết hợp đồng thì đồng nghĩa với việc vi phạm quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi bên. Bên lừa dối sẽ lẩn tránh trách nhiệm của mình và tìm mọi cách để thoái thác trách nhiệm của mình.

Việc ép buộc người khác phải làm theo ý mình vi phạm vào điều khoản tự nguyện trong giao kết hợp đồng. Pháp luật dân sự quy định về về nguyên tắc cơ bản của dân sự là tự nguyện, bình đẳng, chịu trách nhiệm với quyết định của mình. Việc bị đe dọa, cưỡng ép

3. Hậu quả pháp lý giao dịch dân sự vô hiệu

Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.

Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.

Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.

Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường.

Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định.

4. Thời hạn giải quyết yêu cầu hợp đồng vô hiệu.

Theo điều 132 Bộ luật dân sự năm 2015: Thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu quy định tại các Điều 125, 126, 127, 128 và 129 của Bộ luật này là 02 năm, kể từ ngày:

a) Người đại diện của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự biết hoặc phải biết người được đại diện tự mình xác lập, thực hiện giao dịch;

b) Người bị nhầm lẫn, bị lừa dối biết hoặc phải biết giao dịch được xác lập do bị nhầm lẫn, do bị lừa dối;

c) Người có hành vi đe dọa, cưỡng ép chấm dứt hành vi đe dọa, cưỡng ép;

d) Người không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình xác lập giao dịch;

đ) Giao dịch dân sự được xác lập trong trường hợp giao dịch dân sự không tuân thủ quy định về hình thức.

Sau 02 năm nếu không có yêu cầu gửi lên Tòa án thì hợp đồng vẫn sẽ có hiệu lực. Để đảm bảo quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức, nếu phát hiện dấu hiệu của hành vi lừa dối hoặc bị cưỡng ép, đe dọa thì nên chủ động tìm hiểu về pháp luật, yêu cầu trợ giúp pháp lý để kịp thời có hướng giải quyết.

KẾT LUẬN

Để tránh bị rủi ro pháp lý trong việc xác lập hợp đồng, chúng ra phải tìm hiểu thật kỹ thông tin của của các bên giao dịch để chắc chắn việc giao dịch này là hoàn toàn hợp pháp, không có dấu hiệu vi phạm pháp luật khi tham gia giao dịch. Ngoài ra, việc nhờ những chuyên gia, những người có kinh nghiệm pháp lý tư vấn, hỗ trợ trong việc xác lập hợp đồng là cách để giảm thiểu rủi ro pháp lý khi tham gia giao kết hợp đồng.